De vluchtelingen komen ons redden.

De vluchtelingenproblematiek
ligt ingebed in heel veel andere problemen, die zo oud zijn als de mensheid zelf. Na enorme feesten van geweld zijn we er nooit in geslaagd om ethiek tot uitgangspunt van ons politiek/economisch huis te maken. Waarom falen we bij de bouw van een gezond huis? De rede is simpel. We zitten allemaal gevangen in een ingewikkeld web van geweld, dat even oud is. Het blijft dweilen met de kraan open, wanneer we de achterliggende oorzaken niet oplossen. Eigenlijk zijn er geen problemen, maar zijn het uitdagingen in ons proces naar menswording. Om daarin te kunnen slagen is inzicht onontbeerlijk.
Daar houdt dit schrijfsel zich beknopt mee bezig. In dit verhaal huppelen we als een derwisj(danser in de islam) over de hoekpunten van ‘De ster van verlossing’. Achter deze titel schuilt een uitgebreider verhaal, dat in combinatie met de naam van de schrijver gemakkelijk op het internet te vinden is. Geen gemakkelijke kost, dus het is verstandig om er rustig op te kauwen. Geleidelijk komen de sappen wel vrij. Het beeld van de danser staat voor overpeinzing. Het steeds opnieuw doorlopen van deze gezichtspunten en het benaderen van de essentie van ons bestaan.
Het opnemen van de handschoen van bovenstaande problematiek kan gezien worden als een vredesproject. Het is niet zo, dat er vrij snel duizend vluchtelingen in Wageningen arriveren. Dat wordt een geleidelijk proces. Het gaat erom, dat we het leven beter leren verstaan en dat we ons gezamenlijk boven werkelijkheid uit gaan tillen. Samen kunnen we een groots moreel gebaar gaan maken, dat zich mede richt op de wortels van al onze problemen. Je noemt zoiets een morele puls, die talloze mensen kan inspireren. Wanneer bij instemming voor Pinksteren de posters op voor en achterzijde van dit schrijfsel bij een ruime meerderheid van de inwoners van Wageningen voor het raam hangen, dan is het gebaar daar. Mocht dit niet gebeuren, dan faalt de boodschapper.

Het theater.
De derwisj springt op ‘De ster van verlossing’. De hoekpunten van de ster staan voor een zestal inzichten, die heel belangrijk zijn, als het om ethiek gaat. Bij het eerste hoekpunt wordt ingegaan op de vraag naar het waarom van het menselijk bestaan. Waarom zijn we hier en waarom is er zoveel lijden.
Eigenlijk moest het wel mis gaan. Volgens de huidige theorievorming stammen we af van de apen. In zulke gemeenschappen is al geweld, maar dat loopt niet uit de hand. Met de menswording kregen wij een schitterende gave in de vorm van een zelfstandig bewustzijn in de schoot geworpen. Een enorme macht, waarmee we heel mooie dingen kunnen doen. Maar er werd uiteraard ook misbruik van gemaakt.
Bijvoorbeeld werden de al bestaande hiërarchische verhoudingen opgerekt. Enkelen waanden zich naast God, terwijl talrijke anderen aan de onderkant van de samenleving in het stof werden vertrapt. De revoluties in de tijd hebben vaak een hoog moreel gehalte en keren zich tegen de terugkerende uitbuiting en onderdrukking. Het unieke van elk mens wordt in zulk een revolutie onderstreept. Mensen als raadselachtige werelden op zich, die we met groot respect dienen te benaderen. Ethisch bezig zijn betekent veelal een weinig nemen ten behoeve van het eigen zelf en werken en denken ten behoeve van het
gemeenschappelijk welzijn. Zo ook als het gaat om vluchtelingen. We behoeven niet alle vluchtelingen te omarmen, maar een duizendtal kunnen we er in deze stad wel kwijt, zij het onder bepaalde condities en als indringend moreel gebaar. Een eerste stap in het schetsen van de smalle weg uit het web van geweld.

De afgrond.
Onze danser danst al op het volgende hoekpunt van de ster, want hij wil de stof beknopt houden. Een zelfstandig bewustzijn heeft meer consequenties. Wij komen los te staan van het geheel. Tussen de totaliteit en het ik gaapt een kloof en dat kan tot vele vormen van angsten aanleiding geven. Angsten die ons bewustzijn kunnen demoniseren. Bij de knop van deze gevoelens kun je niet komen.
Onrust komt en gaat. Er zitten goede kanten aan deze angsten, want ze vormen mede een belangrijke drijfveer om te gaan wonen, werken en op zoek te gaan naar beschutting bij de anderen. Maar deze angsten kunnen ook verschrikkelijk zijn. Wanneer je jezelf lange tijd hebt verdiept in deze nachtzijde van het bestaan, dan zijn er geen slechte mensen meer. Door spelingen van het lot kan een ieder tot zelfde daden komen. De vrijheid, waar we hoog over opgeven, is in hoge mate een illusie. Vrij zijn, is het weerstand kunnen bieden aan deze gevoelens, die onder bepaalde omstandigheden heftig kunnen opborrelen. Wanneer de uitdaging daar is, besluiten dat het een goede dag is om te sterven. Dan verdampen de angsten, wordt het gezonde
verstand weer helder en valt het veelal wel mee. Angsten eten onze ziel op. Om deze angsten voelbaar te maken wordt gevraagd om bij instemming de voor en achterkant van de paper voor het raam te hangen. Een geringe daad, maar lastig, want we moeten een klein beetje onze nek uitsteken. Wat zullen de buren wel niet denken? Toch is het ingaan tegen deze angsten heel essentieel. Want als de mensheid ooit ten gronde gaat, komt het niet voort uit kwaadwillendheid, maar door een uit angsten afgedwongen volgzaamheid. Een ondergrond waarop demagogen vanouds welig tieren.

Het genieten.
Blijkbaar geschrokken van de koude winden vanuit de afgrond danst onze derwisj al op het volgende hoekpunt. Daar willen we allemaal wel naartoe, want geluk en genieten vormen de nectar van het bestaan.  Deze nectar is in hoge mate functioneel, want ze maakt dat we van het leven houden en hecht ons aan het bestaan. Graag liggen we als varkentjes in deze modder en houden we er niet van als onze rust verstoord wordt. Een ethisch appèl is zulk een verstoring. Het grootste talent,dat we als mensen hebben ontwikkeld, is het vermijden van deze stille aanmaningen. En dat is ook onze grootste domheid. De macht van de ethiek lijkt op een zwaar omweer. Donder en bliksem komen eerst, die staan voor de waarheid. Persoonlijk zijn we natuurlijk allemaal lieve en aardige mensen, maar door een morele bril bezien falen we allen, zolang er geen gezond politiek/economisch huis staat.
Wanneer we een peuter of een hond, die in het heden leven en die direct, open, vertrouwensvol en slechts bij dreiging  gewelddadig zijn, als moreel nulpunt nemen, dan zitten wij beneden dit punt. Wij zijn berekenend, veelal niet open, schuwen het geweld niet, etc. En oeps, daar neemt onze danser al onze kleding mee, want minder dan een hond is het beest. Met een markt, waarin het egoïsme nog steeds het uitgangspunt is, leven we in het landschap van het beest. Het is een beestenboel in de wereld. Na de donder en bliksem komt er veelal ook regen. Water dat voeding geeft aan dorstige zielen. In het welkom heten van de vluchtelingen, in het openen van het eigen hart, in het opnieuw transparant leren zijn, waarbij we de eigen armoede niet
verborgen houden en vertrouwen hebben in de goedheid van anderen, kan het water uitbundig te voorschijn komen. Het beloofde land ligt niet op één of andere plek op de wereld, maar in het openen van deze innerlijke tuinen.

Het zelfstandig bewustzijn.
De liefde is schitterend, maar ook naïef. Daarom danst onze derwisj op de volgende hoekpunt, waar het gezonde verstand zou moeten zitten. De gave, die we hebben gekregen, is schitterend, maar heeft ook een aantal vervelende trekjes. In de hierachter liggende paper wordt een theorie gegeven over de werking van ons bewustzijn. Moeilijk te bevatten, omdat deze theorie niet simpel is. De theorie houdt zich bezig met het raadselachtige heden, waar het kloppende hart van het leven te vinden is. Een moeilijk te bevatten iets. We kunnen leren, dat we ziende blind zijn en dat is maar goed ook. Wanneer we in het raadsel konden zien, dan zouden we waarschijnlijk ter plaatse krankzinnig worden.
Het bewustzijn komt naar voren als een rupsje nooit genoeg, dat geleidelijk dodelijk kan zijn voor de oorspronkelijk kinderlijke
verwondering. Ook kan deze gave gemakkelijk speelbal worden van onze gevoelens. De vervulling van verlangens, bijvoorbeeld in de liefde, kan onze gevoelens tot extatische hoogten opstuwen, waarbij het gezonde verstand vrijwel op nul komt te staan. Tegengesteld kunnen de winden uit de afgrond onze binnenwereld doen krimpen en het brein demoniseren. De zwaarte van het bestaan drukt dan zwaar op ons en wanneer deze gevoelens lang aanhouden kunnen ze onze gezondheid slopen.
Voor ethiek is het gezonde verstand essentieel. Ethische keuzes zijn altijd lastig en voor een ieder, gegeven de omstandigheden, weer anders. Er is veelal geen simpele oplossing. De hier achterliggende paper schetst een drietal stappen bij de te maken afwegingen, naast een leidraad om uit het web van geweld te komen.
Met oog op ons vredesproject is een goede weging van belang. Rekening houdend met de afgrond en de daaruit voortvloeiende
angsten is het redelijk om te stellen, dat het eigen volk eerst komt. Op dat punt is nog veel werk aan de winkel. Elke burger in Wageningen heeft recht op een dak boven het hoofd, brood op de plank en werk of een andere zinvolle invulling van diens bestaan. De minder fortuinlijken tussen ons zijn onze gidsen naar het goede en komen eerst.
Vluchtelingen zijn te gast en moeten op termijn weer terug. Bij een gemeenschappelijke keuze voor opvang kunnen ze in chalets, die ze zelf mogen bouwen, tussen ons in wonen. In het bij elkaar plaatsen van enkele chalets is het wijs om de eigen sociale structuren en controle op elkaar, zoveel mogelijk in stand te houden. Voor de opgroeiende kinderen zijn bij de buren gratis kamers te vinden. Bij veel nesten zijn de jongeren al uitgevlogen, ontstaat er leegte en brengen zulke gedeelde zorgtaken opnieuw leven in de brouwerij. Langdurige projecten gericht op de opbouw en economische ontwikkeling van het eigen land kunnen een zinvolle tijdsbesteding zijn in Wageningen. Er is hier veel deskundigheid en die kennis kan gedeeld worden. We
moeten ook niet naïef zijn. Staan er opeens dikke auto’s bij een chalet, dan valt er iets uit te leggen. Zo nodig halen we de instellingen erbij om dit tot de bodem uit te zoeken. Een beetje gezond wantrouwen kan geen kwaad.

Het metafysische verlangen.
De danser beweegt zich alweer op het volgende gezichtspunt. Het zelfstandig bewustzijn schept namelijk nog een andere kloof. Het universum en alles buiten onszelf is een raadsel en wij verlangen ernaar deze raadselachtige wereld te verstaan. Er gaat een verlangen stromen. Een verlangen dat nooit vervuld kan worden. Dit verlangen is wel een drijvende kracht in onze collectieve zoektocht. Op die afgrond zijn veel verhalen gaan groeien, die je niet altijd letterlijk moet nemen.
De verhalenvertellers voor ons hadden namelijk een probleem, wanneer het om de waarheid ging. Deze moesten ze veelal verbergen. Verklarende verhalen hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in elke cultuur en mede dankzij morele revoluties in de tijd hebben zich vele landschappen van zien en denken gevormd. Trouw worden inzichten en kennis van generatie op generatie doorgegeven. Als houvast ten opzichte van de afgrond zijn deze landschappen heel belangrijk. Om anderen niet te kwetsen is het verstandig om de zienswijzen van anderen te respecteren. In contact met anderen is het wijs om de schoonheid in ieders landschap te onderstrepen, waarmee ruimte wordt gegeven aan de ander om eventueel met twijfels te komen. In alle landschappen is er falen en waan denken. Zelfs de wetenschap, waar dit verhaal op steunt, die door de vele successen de
godsdienst van deze tijd is geworden, kan met het nodige wantrouwen bekeken worden. Een theorie is maar een theorie, niet de wortel van de praktijk. Het dominante landschap, waar we allen mee te maken hebben, is het landschap van het beest. Het beest, dat er altijd al is geweest en dat nu bezig is om uit de afgrond omhoog te klauteren.
Met een reusachtige klauw vaagt het hele steden weg en jaagt het miljoenen op de vlucht. De heen en weer schietende koppen zijn deze landschappen, die misbruikt worden om verdeeldheid te zaaien. De enorme pens van de draak bevindt zich nog in de afgrond, maar ons politiek/economisch huis staat al jaren op de grondvesten te trillen.
Het welkom heten van vluchtelingen, betekent het zich openstellen voor andere landschappen. Er is onnoemelijk veel meer dat ons bindt, dan wat ons scheidt. Onder de vlag van de laatste profeet kunnen we aan de slag gaan om de koppen van de draak te binden. Symbool voor een wereld, waarin we één ziel worden. In de taal van andere landschappen, de wederkomst van de Messias, de wereld van de grote harmonie(China), de terugkeer van Boeddha, etc. Wanneer je werkelijk ethisch hebt leren denken en handelen, dan doen landschappen er niet meer zoveel toe. Immers niet in wat wij geloven, maar in ons handelen drukken we ons uit.

Het raadsel van het leven.
Ethiek is een raadselachtige macht. In de achterliggende paper wordt opnieuw het heden onder de loep genomen, het kloppende hart van het leven. Je kunt dichter bij het hart van het raadsel komen, maar er niet in door dringen. Want waar komen onze dromen vandaan, die soms een cruciale rol spelen? Wat is scheppen? Waarom rolt de bal van het lot soms zo merkwaardig? Ethiek is een macht, die slechts via ons mensen kan werken. Wanneer er ingegaan wordt op een moreel appèl, dan is er niet alleen een bewegen, maar ook een bewogen worden en komen helpers uit onverwachte hoeken. Tijdens een lange
queeste groeit het inzicht, dat mede dankzij de inspanningen van al die anderen in de tijd is ontstaan. Inzichten die zich lieten toetsen in de werkelijkheid en konden uitgroeien tot een mes. Niet om in een ander te steken, maar om de schijn te scheuren.
Kijken we opnieuw naar het theater van het leven, dan zien we enorme tredmolen, waar de miljarden mensen op deze planeet in voorthollen. In de molen is het hiërarchisch denken nog dominant en willen velen omhoog in deze hiërarchie. De markt hangt ze fraaie worsten voor, waardoor ze nog harder gaan lopen. De markt dicteert in de tredmolen de werkelijkheid. Velen worden volgepropt met geld en andere begeerlijk zaken. De meerderheid blijft achter en moet het met steeds minder doen. Voor de uitvallers staat een bloeiende zorgindustrie klaar en worden mensen tot zorgdossiers ofwel dingen gemaakt. Tenslotte worden vanouds velen in de wereld uitgemergeld en vertrapt. De politici rennen volop mee in de tredmolen en houden de massa de illusie voor, dat zij het geheel beheersen. Een leugen die we veelal omarmen, want maar al te graag geven we onze
verantwoordelijkheid/soevereiniteit weg. Laten we het licht van de afgrond op het theater schijnen, dan worden de ketenen van onze diepste angsten zichtbaar. Angsten die een functie hebben, maar die niet mogen overheersen. Die hebben gemaakt, dat er vanouds een web van geweld is. Bij de geboorte hangt het pakje al klaar. Erven we het geweld van de voorgaande generaties in wijzen van zien en denken. Inzichten kunnen maken dat de voedingsbodem van dit web van geweld gaat verdwijnen. Een belangrijk inzicht is het verstaan van de bron van onze diepste angsten. Gaan we erin slagen om deze ketenen te breken?
Laten we het licht van het genieten op het theater schijnen, dan staat er een hele genotindustrie klaar. Genieten is de nectar van het leven en heeft de functie ons aan het leven te hechten. Maar het mag geen doel op zich worden, want dan verarmen we onszelf. Het blijvende genieten ligt in het scheppen van geluk.
Kijken we met het gezonde verstand naar het theater, dan zien we daar een grote mate van krankzinnigheid. Want met elkaar zijn we bezig om de tak door te zagen, waar we op zitten. Een verstand dat essentieel is als het gaat om het maken van juiste morele afwegingen.
Bij dit project, het meewerken aan een morele puls, zal het even slikken zijn. Het is een niet eerder bewandelde weg. Bij die weging is het belangrijk te kijken naar mogelijke schadelijke effecten. Die zijn er niet of nauwelijks, want er wordt niet naar macht gegrepen. Wat beoogt wordt is een verschuiving van waarden tussen de oren en het uitzetten van een morele leidraad naar de toekomst.
Valt het licht van het metafysisch verlangen over het theater, dan zien we weer de markt actief bezig in het aanbieden van verlossing. Een persoonlijk verlossing is er niet, want je kunt immers niet bij de knop van je gevoelens komen. Verlossing ligt in de vernietiging van het web van geweld, het afbreken van de muren die ons scheiden, in het naar vermogen ingaan op het morele appèl. Daarin kunnen de vluchtelingen ons helpen.
Het licht van het raadsel valt nu op het theater en onze derwisj beweegt zich naar het midden van de ster. De ster die symbool staat voor alle slachtoffers van het web van geweld. Op de witte kleding van de derwisj verschijnt de vlag van de laatste profeet. Het innerlijk van een mens is als een bron. Wanneer je de ander oprecht en eerlijk benadert, dan kan het zijn dat deze bron gaat vloeien. Misschien komt er eerst een prop frustratie en boosheid naar buiten. Dat geeft niet. Als het maar echt is. Even later komt het water en het inzicht dat we allemaal in het zelfde schuitje zitten. Broeders en zusters zijn, die deel uitmaken van een groots avontuur. Menswording!
Gerrit van der Ent
Floralaan 22
De ster van verlossing/ homepage-vredessite.nl
Mensen die geen internet hebben kunnen hier een uitdraai krijgen, zo gewenst een bak thee of koffie en antwoord op mogelijke vragen.