reisverslag koerdistan

De gezondheidssituatie van de bevolking in Diyarbakir is verre van rooskleurig.
Niet alleen wij, maar ook de bevolking wordt slachtoffer van het drinkwater, dat vervuild wordt, doordat ook rioolwater in het drinkwater komt. Alle mogelijke ziektes komen er uit voort: TBC , de ziekte van de armen, die in vele delen van de wereld al is overwonnen, steekt hier de kop weer op. Eén van onze zegsmannen zegt hierover: "Zelfs, als de Turkse Staat nu zou gaan saneren is het al te laat."

Het gezondheidsprobleem is complex. Dit komt mede door de meer dan een half miljoen vluchtelingen die in de loop van de 15 jarige oorlog hun heil zochten in deze stad.
Van de ongeveer 5000 dorpen, die zijn verwoest liggen, om de PKK te verdrijven, liggen er 2000 in de omgeving van Diyarbakir. Er is zonder meer woningnood. Er wonen te veel mensen in te kleine ruimtes.
Behalve de ellende, die hieruit voortkomt, is er ook veel psychisch-sociaal leed. Een niet gering aantal vluchtelingen is door de ervaringen van de vlucht, en door wat daar aan vooraf ging, getraumatiseerd. Niet in het minst de vrouwen.
Voor al deze mensen in deze omstandigheden zijn geen sociale voorzieningen en zelf hebben zij geen geld. Geen wonder dat de stad krioelt van smoezelige kinderen, die hopen met kleinigheden als een snoepje, een pakje papieren zakdoekjes wat aan je te verdienen. Het is als een schreeuw om aandacht, waar elk kind recht op heeft.
De vakbond van gezondheidspersoneel SES stelde een paar rapporten samen:
a. Eén over vrouwen en suïcide en
b. één over de gezondheidsproblematiek in Diyarbakir.
Hun concrete programma hebben zij niet uit kunnen voeren. Er is een verbod op het uitdelen van medicijnen. En ook inenting wordt niet toegestaan. Wie er wel aan begint, staat gevangenis of dood te wachten (er hingen in onze gespreksruimte zeven foto's van vermoorde doktoren). Een andere tactiek van de staat is de verpleger of de arts over te plaatsen naar een ander deel in Turkije.
Dit is al zes vakbondsmensen overkomen.
Een pakketje medicijnen van "Artsen zonder grenzen" werd per pakje gecontroleerd en onder controle van de staat uitgedeeld.
De vakbond is aangesloten bij de landelijke vakbond KESK. Deze vakbond heeft een degelijk programma, maar wordt door de politiek niet serieus genomen , maar is mede daardoor juist actief.
SES, als onderdeel van KESK , is naar de Europese vakbondsvergadering geweest. Het is hen toen opgevallen, dat men in Europa zich inzet voor eigen sociale rechten, terwijl SES zich ook inzet voor de sociale rechten van de bevolking.
Hun poging om de politieke onderdrukking in Koerdistan te bespreken werd afgewimpeld met "We zijn geen politieke partij."

De SES heeft ons aanbevolen hulp te verlenen:
* aan de polikliniek in Diyarbakir
* financiële hulp te geven voor de aankoop van medicijnen.
* en het project dakloze jongeren te ondersteunen.

Dit gemeentelijk centrum richt zich op de vluchtelingen. In het bijzonder op vrouwen en kinderen. Het is een polikliniek uitgerust met een lab, een röntgenapparaat, een ruimte voor het toedienen van een infuus. Er is ook een tandarts gevestigd. Het wordt dagelijks bezocht door een 400 mensen. Het gaat om mensen in grote armoede

Er is sinds anderhalf jaar ook een vrouwencentrum in het gebouw gevestigd, en ook een ruimte voor jongeren en kinderen.
Een gediplomeerde verpleegster heeft haar keus gemaakt om in dit centrum sociaal-culturele activiteiten te ontplooien.
Er wordt in twee groepen computerles gegeven en een administratieve opleiding;
de kinderen krijgen huiswerkbegeleiding, tekenles, muziek en zangles;
de vrouwen krijgen les over hygiëne en over ziektes.
Vrouwen hebben in de oorlog de meeste schade opgelopen. Zij hebben hun man verloren, hun zonen, maar de verkrachtingen zijn hun grootste probleem. Door het godsdienstige en sociale taboe spreken zij er moeilijk over. Het wordt nu pas duidelijk, wat dit voor de vrouwen heeft betekend. Er zijn ook veel zelfdodingen onder de vrouwen, zowel in Batman, Mus als in Diyarbakir, Zoveel, "dat het lijkt of het georganiseerd is", zegt ons een advocaat.
In heel Turkije is het percentage zelfdodingen onder vrouwen 25 % van het totaal. In Koerdistan bedraagt dit percentage 75 %.
Er is ook een CATOM project, Het gaat uit van de Turkse Staat .Er worden activiteiten georganiseerd, waaronder dansavonden .Hierbij worden ook militairen uitgenodigd. Het staat al vast, dat onder de jonge vrouwen, die hebben deelgenomen aan dit CATOM project veel suïcide voorkomt. Er is behoefte aan een onderzoek en aan professionele projectmatige hulp aan deze vrouwen. Er zijn vrijwilligers, die dit kunnen , maar de financiële mogelijkheden zijn beperkt.
In het vrouwencentrum is ook een vrouwenpraatgroep voor getraumatiseerde vrouwen. Zij kunnen er in eerste instantie hun verhaal kwijt. Elke dag komen er 50 vrouwen. In groepjes van tien worden er alfabetiseringscursussen gegeven.
De coördinator werkt met vijf vrijwilligsters.
Zij werkt full-time, maar wordt als part-timer uitbetaald. Voordat het vrouwencentrum aan een opleiding begint, wordt er in de wijken afgetast, waar de vrouwen behoefte aan hebben.
Er zijn goede contacten met de bevolking via intermediairen.
Ook een bejaardenhuisje van 30 mensen wordt door het Medisch centrum ondersteund. Het is het eerste bejaardenhuis in Turkije voor bejaarden zonder enige familie. Het bestaat al 100 jaar. Dit bejaardenhuis wordt bekostigd door de centrale gemeente. Door gebrek aan middelen kan men er geen bezigheidstherapie doen .
De opgenomen mensen behoren ook tot de vluchtelingen.
We vonden het uniek te horen, dat het personeel samen met de bejaarden eet. Zij vonden dit een goede mogelijkheid om met de mensen in gesprek te komen.

We kwamen in contact met een vrouw, die de leiding had over een klein economisch project van vrouwen.
We noemen het een tapijtweverij, maar zij beschikten ook over naaimachines en breimachines.
Hun project wordt echter onmogelijk gemaakt:
a. de staat stelt dermate hoge financiële voorwaarden, dat zij hierdoor alleen al failliet zouden gaan.
b. door de economische crisis kan men de voorraad niet meer verkopen.
Zij zijn nu ondergronds, maar zoeken een afzet voor de goederen, die er nog liggen.
Wij zouden kunnen zoeken naar een inkoper??

Goç-Der is een landelijke organisatie, die afdelingen willen oprichten in steden, waar vluchtelingenconcentraties zijn. Allereerst stellen zij zich ten doel mensen te helpen overleven en te huisvesten.
Zij ontwikkelen sociale activiteiten ter ondersteuning van de vluchtelingen en vervolgens geven zij advies bij en willen zij hulp verlenen tot een eventuele waardige terugkeer naar de dorpen.

In Diyarbakir is een Goç-Der organisatie in oprichting. Op 21 mei 2001 wordt het oprichtingscongres gehouden, worden medewerkers en bestuur benoemd. We hebben gesproken met een jeugdadvocaat, die in het "voorbereidingscomité" zit.
Goç Der ontleent zijn reden van bestaan aan de bewogenheid om de mensonwaardige situaties, die in de Diyarbakir zijn ontstaan:
Hierdoor komen mensen zover, dat zij hun principes gaan verloochenen; er is een overbelasting ontstaan van de sanitaire voorzieningen; de armoede neemt toe; er is geen werk, geen industrie; de babysterfte neemt toe; kinderen kunnen niet naar school, omdat ze aan straatverkoop moeten doen.
Daar komt nog bij, dat de staat onvoldoende onderwijzers benoemt. Kinderen vallen in handen van maffiose kringen, gaan roken, plegen diefstal, de kinderdelicten nemen toe. De kinderen zijn geen kinderen meer . Onze zegsman van Goç-Der vindt, dat de Turkse Staat hiervoor verantwoordelijk is. Er moet een oplossing komen, ook al zijn een aantal ontwikkelingen al onherstelbaar door haar onrechtvaardige politiek en wetten.

De oplossing van de regering om deze mensen te doen wonen in de zgn. "Centrale Dorpen" wordt niet aanvaardbaar geacht. Angsten voor onvrijheid spelen een te grote rol. Angsten, die het gevolg zijn van de politiek van negatie. Zelfs Koerdische dorpsnamen worden vervangen door nieuwe Turkse namen. Zo ver gaat die negatie.
Het was in dit gesprek, dat men ons zei: "Jullie kunnen niet begrijpen, wat hier gebeurt. Dit moet je leven, om het te weten".

Ook in Istanbul hebben we een ontmoeting met het bestuur van Goç-Der.
In Istanbul zijn er 17.000 aanvragen om terug te mogen keren. Goç-Der spant zich in om deze Koerden te helpen keren naar hun dorpen. Maar er zijn veel hobbels te nemen:
Allereerst eisen de militairen, dat zij een formulier tekenen, waarin zij verklaren, dat hun dorp door de PKK is vernietigd.
Behalve, dat dit een handtekening zetten is onder een leugen, heeft het ook de consequentie, dat er door de staat geen schadevergoeding behoeft te worden gegeven.
Er is minimaal geld nodig voor de verhuiskosten (= reiskosten), maar wat doe je in een dorp, dat vernield is, als je geen financiële middelen hebt? Wat echter nog zwaarder weegt, is dat in het gebied van de dorpen de staat van beleg heerst. De mensen zijn ook bang. Ze weten van het verraad van de dorpswachters. Veel dorpen zijn al in handen van dorpswachters. Ze hebben geen rechten, kunnen zich niet beroepen op een advocaat. En het leger heerst.
Deze angst wordt duidelijk in de gebieden die zgn. zijn vrijgegeven, Bitlis en Tatvan.
De mensen durven niet.

Er is een Congres in voorbereiding om het terugkeerprobleem vanuit alle kanten te bestuderen. Of dit Congres gehouden kan worden is nog een vraag. De grootste vraag is of de staat hier toestemming voor geeft.
Het zoveelste voorbeeld van wat het betekent, onvrij te zijn.
Hoezo, Turkije een democratie?